جیوه یا سیماب نام یک عنصر شیمیایی با نماد Hg و عدد اتمی ۸۰ است. جیوه در زبان‌های دیگر با نام‌های نقرهٔ زنده یا hydrargyrum هم شناخته می شده‌است. در یونانی "hydr" به معنی آب و "argyros" به معنی نقره است. جیوه یک عنصر سنگین بلوک دی است و تنها فلزی است که در شرایط استاندارد دما و فشار مایع است. عنصر دیگری که در این شرایط مایع باشد، برم است. فلزهای دیگر مانند سزیم، فرانسیم، گالیم و روبیدیم در دمایی بالاتر از شرایط استاندارد ذوب می‌شوند. جیوه با دمای ذوب −۳۸٫۸۳ °C و نقطهٔ جوش ۳۵۶٫۷۳ °C دارای درازترین بازهٔ مایعی در میان فلزات است.^[۱][۲][۳]

رسوب‌های جیوه در سراسر زمین پیدا می‌شود، اما بیشتر به صورت شنگرف (سولفیدهای جیوه) این رنگدانهٔ قرمز شنگرفی بیشتر از راه کاهش شنگرف بدست می‌آید. شنگرف بسیار سمّی است بویژه اگر گرد و غبار آن بوییده یا خورده شود. راه دیگر مسمویت جیوه قرار گرفتن در برابر ترکیب‌های حل شدنی جیوه در آب است مانند کلرید جیوه(II) یا متیل‌جیوه، تنفس بخار جیوه یا خوردن خوراک‌های دریایی آلوده به جیوه.

جیوه در دماسنج، فشارسنج (بارومتر، مانومتر)، فشارسنج خون، کلید جیوه‌ای، شیرهای شناور و دیگر ابزارها. البته به دلیل زهرآگین بودن این عنصر، تلاش شده تا از فشارسنج‌های خون و دماسنج‌های جیوه‌ای در بیمارستان‌ها پرهیز شود و بجای آن از ابزارهای الکلی، آلیاژهای اوتکتیک مانند گالینستان، ابزارهای الکترونیکی یا با پایهٔ ترمیستور بهره برده شود. اما همچنان کاربرد جیوه در زمینهٔ پژوهش و ساخت مواد آمالگام دندانی برای پرکردن دندان‌ها پابرجا است. جیوه کاربرد نوری هم دارد: اگر جریان الکتریسیته از بخار جیوهٔ درون یک لولهٔ فسفری گذرانده شود، موج‌های کوتاه فرابنفش پدید می‌آید در اثر این موج‌ها فسفر به درخشش می‌افتد و نور مرئی تولید می‌شود (مانند لامپ مهتابی).

جیوه فلزی سنگین و سفید-نقره‌ای است. نسبت به دیگر فلزها رسانایی گرمایی پایینی دارد اما رسانای خوب جریان برق است.^[۴] به عنوان یک فلز بلوک دی دارای نقطهٔ ذوب بسیار پایینی است. توضیح این ویژگی به دانش مکانیک کوانتوم نیازمند است. اما کوتاه شده می توان چنین توضیح داد: جایگیری الکترون‌ها به دور هستهٔ جیوه از ترتیب ۱s, ۲s, ۲p, ۳s, ۳p, ۳d, ۴s, ۴p, ۴d, ۴f, ۵s, ۵p, ۵d, ۶s پیروی می‌کند. چنین جایگیری الکترون‌ها به سختی آمادهٔ ازدست دادن الکترون می‌شود برای همین از این نظر جیوه مانند گازهای نجیب رفتار می‌کند، پس پیوندهای درونی ضعیف است و نقطهٔ ذوب پایینی دارد (به آسانی ذوب می‌شود) پایداری تراز ۶s به دلیل وجود تراز پُرشدهٔ ۴f است. نبود تراز پایین تر f در عنصرهایی مانند کادمیم و روی دلیل داشتن نقطهٔ ذوب بالاتر این عنصرها است. یادآوری می‌شود که هر دوی این عنصرها به آسانی ذوب می‌شوند و افزون بر این به گونهٔ نامعمولی نقطهٔ جوش پایینی دارند. فلزهایی مانند طلا نسبت به جیوه اتم‌هایی با یک الکترون کمتر در 6s دارند. چنین الکترون‌هایی آسان تر جدا می‌شوند و میان اتم‌های طلا به اشتراک گذاشته می‌شوند و پیوندهای فلزی برقرار می‌کنند.^[۲][۵]

شیمیایی

جیوه با بیشتر اسیدها واکنش نمی‌دهد، مانند اسید سولفوریک رقیق. هرچند که اسیدهای اکسیدکننده مانند اسید سولفوریک غلیظ و اسید نیتریک یاتیزاب سلطانی جیوه را حل می‌کند سولفات، نیترات و کلرید جیوه(II) را برجای می‌گذارد. مانند نقره با سولفید هیدروژن هوا واکنش می‌دهد. جیوه حتی با تکه‌های کوچک جامد گوگردی هم واکنش می‌دهد. این مواد در کیت‌های نشت جیوه برای جذب بخارهای جیوه به کار می‌رود.^[۶]

ملغمه

Mercury-discharge spectral calibration lamp

به هر آلیاژی از جیوه، ملغمه گفته می‌شود. به عبارت دیگر ملغمه همان جیوه-فلز است که می‌تواند مایع یا جامد باشد. جیوه می‌تواند با طلا، روی و بسیاری از فلزهای دیگر ملغمه بسازد. آهن یک استثنا است برای همین به صورت سنتی برای تجارت جیوه از ظرف‌های آهنی بهره برده می‌شد. فلزهای دیگر که با جیوه ملغمه نمی‌سازند عبارتند از تانتالیم، تنگستن و پلاتین. ملغمهٔ سدیم یک عامل کاهندهٔ پرکاربرد در ساخت مواد آلی است. همچنین در لامپ‌های سدیمی فشاربالا هم بکار می‌آید.

هنگامی که جیوه و آلومینیم خالص در تماس با هم قرار گیرند به آسانی با هم ترکیب می‌شوند و ملغمهٔ آلومینیم-جیوه را می‌سازند. اکسید آلومینیم که پوشش محافظ آلومینیم در برابر اکسیدشدگی است در برابر این ملغمه به آسانی از میان می‌رود برای همین حتی اندازه‌های اندک جیوه هم برای آلومینیم بسیار خورنده‌است. به این دلیل در بیشتر شرایط اجازهٔ ورود جیوه به درون هواپیما داده نمی‌شود.^[۷]

ایزوتوپ

جیوه هفت ایزوتوپ دارد که فراوان ترین آن‌ها ^۲۰۲Hg است (۲۹٫۸۶٪). ^۱۹۴Hg با نیمه‌عمر ۴۴۴ سال و پس از آن ^۲۰۳Hg با نیمه‌عمر ۴۶٫۶۱۲ روز دارای درازترین نیمه‌عمر در میان ایزوتوپ‌های پرتوزای جیوه‌اند. غیر از این دو، بیشتر ایزوتوپ‌ها دارای نیمه‌عمری کمتر از یک روز اند. ^۱۹۹Hg و ^۲۰۱Hg به ترتیب با اسپین‌های ¹⁄_۲ و ^۳⁄_۲ ایزوتوپ‌هایی اند که بیشترین پژوهش تشدید مغناطیسی هسته-هستهٔ فعال بر روی آن‌ها صورت گرفته‌است.^[۴]

گذشته

نماد سیارهٔ جیوه (☿) که از دوران باستان برای اشاره به این عنصر بکار برده می‌شد.

گذشتهٔ جیوه به سال ۱۵۰۰ پیش از میلاد باز می‌گردد. دیرینه ترین نشانه از این عنصر در آرامگاه‌های مصر باستان پوده‌است.^[۸]

مردم در چین و تبت گمان می‌کردند که جیوه باعث درازی عمر، درمان آسیب‌ها و درمجموع، سلامتی بهتر افراد می‌شود.^[۹] تا آنجا که در افسانه‌ها گفته شده یکی از شاهان چین به نام چین شی هوان در آرمگاهی از سرزمینش به خاک سپرده شده که رودهایی از جیوه را دربرداشته به عنوان نمادی از رودهای چین. این پادشاه خود در اثر نوشیدن آمیخته‌ای از جیوه و گَرد یشم سبز که کیمیاگران دربار دودمان چه‌این آن را درست کرده بودند، کشته شده بود. او گمان می‌کرد با نوشیدن این معجون، جاودان خواهد شد. او با نوشیدن این معجون دچار نارسایی کبدی، مسمویت جیوه و در پایان مرگ مغزی شده بود.^[۱۰][۱۱]

در یونان باستان جیوه به عنوان یک مرهم یا روغن کاربرد داشت. مصریان و رومیان باستان هم از آن به عنوان ابزار آرایشی که گاهی باعث دگرگونی چهره می‌شود، بهره می‌بردند. در لامانه، یکی از شهرهای اصلی تمدن مایا یک استخر جیوه پیدا شده بود که در زیر یک زمین بازی (با توپ) در آمریکای میانه جای داشت.^[۱۲][۱۳] تا سال ۵۰۰ پیش از میلاد، جیوه در ساخت ملغمه، آلیاژی با دیگر فلزات به کار برده می‌شد.^[۱۴]

کیمیاگران گمان می‌کردند جیوه نخستین مادهٔ جهان بوده و دیگر فلزها از آن پدید آمده‌اند. آن‌ها بر این باور بودند که می توان با تغییر کیفیت و کمیت گوگرد افزوده شده به جیوه، فلزهای گوناگون را پدید آورد. همچنین این باور وجود داشت که خالص ترین فلزها، طلا است برای همین در تلاش شان در دگرگونی فلزهای ناخالص به طلا از جیوه بهره می‌بردند. به انجام رسانیدن چنین واکنشی، آرزوی دیرینهٔ بسیاری از کیمیاگران بود.^[۱۵]

آلمادن در اسپانیا، مونته آمیاتا در ایتالیا و ایدریا در اسلونی امروزی معدن‌های اصلی جیوه بوده‌اند. نزدیک به ۲۵۰۰ سال از عمر معدن آلمادن می‌گذرد.^[۱۶]

پیدایش

همچنین ببینید: رده:کانی‌های جیوه و رده:معدن‌های جیوه

خروجی جیوه در سال ۲۰۰۵

جیوه عنصری به شدت کمیاب در پوستهٔ زمین است. فراوانی آن در پوسته برپایهٔ جرم ۰٫۰۸ بخش در میلیون (ppm) است.^[۱۷] البته چون این عنصر از دیدگاه زمین‌شیمی با عنصرهایی که بیشترین فراوانی را در پوسته دارند آمیخته نمی‌شود به همین دلیل سنگ معدن‌های جیوه نسبت به سنگ‌های معمولی دارای غلظت بالایی از این عنصرند. داراترین سنگ معدن‌های این عنصر تا ۲٫۵٪ جرمی و فقیرترین آن‌ها دست کم ۰٫۱٪ جیوه دارند (۱۲،۰۰۰ برابر فراوانی میانگین جیوه در پوسته). جیوه هم به صورت یک فلز (کمیاب) و هم در کنار عنصرهای دیگر در کانی‌هایی مانند شنگرف، کوردرویت، لیوینگ ستونیت و... پیدا شده‌است. HgS یا شنگرف معمول ترین سنگ معدن جیوه‌است.^[۱۸] سنگ معدن‌های جیوه بیشتر در کمربندهایی که سنگ‌هایی با چگالی بالا با نیروی بزرگی به بیرون پوسته هُل داده شده‌اند پیدا می‌شود بویژه در فصل‌های داغ یا ناحیه‌های آتشفشانی.^[۱۹]

از سال ۱۵۵۸ با بدست آوردن فرایندی که در آن بتوان با کمک جیوه، نقره را از سنگ معدنش بیرون کشید، جیوه ارزش بالایی در اقتصاد اسپانیا و سرزمین‌های آمریکایی زیر پوشش پیدا کرد. در اسپانیای نو و پرو این ارزش بیشتر دیده می‌شد. در آغاز معدن آلمادن در جنوب اسپانیا، فراهم کنندهٔ همهٔ جیوهٔ مورد نیاز اسپانیایی‌ها بود.^[۲۰] در بازهٔ سه سده بیش از ۱۰۰،۰۰۰ تُن جیوه از معدن‌ها بیرون کشیده شد و روند نیاز به جیوه تا پایان سدهٔ ۱۹ برای بدست آوردن نقرهٔ بیشتر همچنان ادامه داشت.^[۲۱]

شنگرف، سنگ معدن جیوه، معدن سوکریتس، شهرستان سونومای کالیفرنیا. در جاهایی که رسوب‌های جیوه به صورت اکسیدی اند، از شنگرف با عنوان سنگ مادر جیوه یاد می‌شود.

پس از اسپانیا در ایتالیا، آمریکا، مکزیک و اسلوونی هم معدن‌های مهم جیوه پیدا شد و به بهره برداری رسید. اما امروز در بسیاری از این معدن‌ها بسته‌است. برای نمونه معدن مک‌درمیت در نوادا که آخرین معدن آمریکا بود در سال ۱۹۹۲ بسته شد. بسیاری از این بسته شدن‌ها به دلیل افت ارزش جیوه بوده‌است. ارزش جیوه در سال‌های گوناگون بسیار بالا و پایین شده برای نمونه در سال ۲۰۰۶ ارزش جیوه برای هر فلاسک، برابر با ۷۶ پوند یا ۳۴٫۴۶ کیلوگرم، ۶۵۰ دلار بوده‌است.^[۲۲]

با حرارت دادن شنگرف در برابر جریان هوا و سپس متراکم کردن بخار آن به جیوه می‌رسیم. این واکنش به ترتیب زیر است:

در سال ۲۰۰۵ چین بزرگترین تولیدکنندهٔ جیوه بود.^[۲۳] گمان آن می‌رود که کشورهای دیگر هم با کمک فرایندهای الکتریکی استخراج، تولیدکنندهٔ جیوه بوده‌اند اما داده‌ای را ثبت نکرده‌اند.

به دلیل سمی بودن بالای جیوه، هم در فرایند معدن کاری و هم در جداسازی، آسیب‌های فراوانی از این ماده در گذشته تا کنون به جای مانده‌است.^[۲۴] به همین دلیل در دههٔ ۱۹۵۰ شرکت‌های خصوصی در اردوگاه‌های کار اجباری از زندانیان برای کندن معدن‌های جیوه استفاده می‌شد. هزاران زندانی به کار گرفته می‌شدند تا تونل‌های تازه بکنند.^[۲۵] افزون بر این سلامتی کارگران در هنگام کار در معدن به شدت در خطر بود.

اتحادیهٔ اروپا در سال ۲۰۱۲ به دلیل نیازش به لامپ‌های مهتابی چین را به بازگشایی معدن‌های مرگبارش تشویق می‌کرد تا جیوهٔ مورد نیاز آن‌ها فراهم شود. با این روند محیط زیست در برابر خطرهای جدی قرار می‌گرفت بویژه در منطقه‌های جنوبی فوشان و گوانگ‌ژو، و در استان گوئیژو در جنوب غرب.^[۲۵]

معدن‌های جیوه که پس از بهره برداری رها شده‌اند دارای توده‌های بزرگ و خطرناک شنگرف حرارت داده شده‌اند. بررسی‌ها نشان داده که آبی که از این منظقه‌ها می‌گذرد بسیار برای طبیعت آسیب رسان است. برای همین تلاش می‌شود تا از این منطقه‌ها به گونهٔ ویژه‌ای دوباره بهره برداری شود. برای نمونه در سال ۱۹۷۶ شهرستان سانتا کلارا یک معدن کهنه را خرید و در آن یک پارک محلی درست کرد و البته برای پاک سازی محیطی و امنیت آن بسیار هزینه کرد.^[۲۶]

ترکیب‌های شیمیایی

همچنین ببینید:رده:ترکیب‌های جیوه

جیوه دارای دو ظرفیت ترکیبی مهم است، جیوه (I) و (II). البته جیوه‌های با ظرفیت بالاتر هم شناسایی شده‌است اما چندان مهم نیستند. برای نمونه فلوئورید جیوه (IV) ترکیبی است که در شرایط بسیار ویژه بدست می‌آید.^[۲۷]

طلا → جیوه ← تالیم Cd ↑ Hg ↓ Cn فروشنده: آزمیران گارانتی اصالت و سلامت کالا پشتیبانی ۷ روز هفته ۲۴ ساعته ۰ تومان افزودن به سبد خرید محصولات مرتبط : سیلیکاژل نارنجی ۰تومان گرانول نقره 99.9% ۰تومان کربن مولکولارسیو صنعتی ۰تومان بوتیل گلیکول (Butyl Glycol) ۰تومان زانتانگام غذایی ۰تومان تتراهیدروفوران شماره Cas 75-05-8 ۰تومان ارتو دی کلروبنزن ۰تومان کلسیم پروپیونات ۰تومان بوتیل پارابن Butylparaben CAS 94-26-8 ۰تومان آلفا-متیل‌استیرن یا 2-فنیل-1-پروپن شماره CAS:98-83-9 ۰تومان کراس کارملوز سدیم هندی شماره CAS: 74811-65-7 ۰تومان استوئین CAS: 513-86-0 ۰تومان پلی اتیلن-پلی پروپیلن گلیکول CAS Number：9003-11-6 ۰تومان 2 آمینو ترفتالیک اسید CAS Number：10312-55-7 ۰تومان پلی آکریلیک اسید CAS No. : 9003-01-4 ۰تومان آزمیران نام و نام خانوادگي / شركت: ایمیل : موبایل : تلفن ثابت : رمز عبور :   (شش حرف يا بيشتر) رمز عبور (دوباره):   (شش حرف يا بيشتر)    آزمیران نام و نام خانوادگي / شركت: ایمیل : ##profile_email## موبایل : ##profile_mobile## تلفن ثابت : ##profile_tel## رمز عبور : ****** رمز عبور (دوباره): ****** آزمیران لطفا کد فعال سازی که پیامک شده را وارد نمایید: همچنین روی لینکی که برای شما ایمیل شده است کلیک نمایید تا ایمیل شما هم تایید شود.    آزمیران ایمیل: پسورد:    اگر عضو نیستید ثبت نام کنید هفت روز هفته ، ۲۴ ساعت شبانه‌روز پاسخگوی شما هستیم تلفن تماس : فروشگاه 02155435546 همراه 09127774089 واتس آپ 09365036989 آزمیران: وارد کننده رسمی محصولات شیمیایی مرک و سیگما آلدریچ باکیفیت  معرفی آزمیران  ما در آزمیران با تنوع بی نظیری از محصولات شیمیایی با کیفیت بالا افتخار مشتریان خود را به ارمغان می آوریم.  آزمیران واردکننده پر افتخار محصولات شیمیایی مرک و سیگما آلدریچ در ایران است.  در آزمیران، همیشه می‌توان مطمئن بود که محصولی را پیدا می‌کنید که دقیقاً به جای آن چیزی که به دنبال آن است، می‌آید.  آنچه ما واقعاً از سالها در این صنعت می دانیم این است که چقدر به تحقیق و توسعه نیاز وجود دارد.  این دلیلی است که ما محصولات اصلی و با کیفیت خوب از Merck و Sigma-Aldrich را به مشتریان خود ارائه می دهیم.  کیفیت بالا و اصالت تضمین شده  ما در آزمیران به کیفیت افتخار می کنیم و به مشتریان خود از اصالت اطمینان می دهیم.  بر این اساس، ما اطمینان می دهیم که تمام محصولات ارائه شده اصل هستند و از برندهای معتبر بین المللی مانند Merck و Sigma Aldrich تهیه شده اند.  هر دو برند در بازار بین المللی شناخته شده هستند و برای محصولات شیمیایی با کیفیتی که استانداردهای بین المللی نیاز دارند توصیه می شود.  تیم خبره و با تجربه آزمیران   تیم ما نماینده متخصصانی است که دانش و تجربه دارند.  ما همیشه در هر زمان آماده مشاوره و پشتیبانی فنی در انتخاب محصولاتی هستیم که به بهترین نحو نیازهای شما را برآورده می کند.  تیم متخصص ما در آزمیران مجهز به تجربه و دانش لازم است که شما را در انتخاب محصولات خود در معرض مشاوره حرفه ای و جامع قرار می دهد و اطمینان حاصل می کند که انتخاب درستی انجام داده اید.  دسترسی به محصولات پیشرفته  آزمیران آخرین دستاوردها در زمینه محصولات شیمیایی را به شما ارائه می دهد.  ما محصولاتی با فناوری های پیشرفته از تولید کنندگان پیشرو صنایع شیمیایی را به شما پیشنهاد می کنیم.  محصولات فرصتی را برای دستیابی به آخرین دستاوردها در زمینه های مختلف از جمله تحقیقات، تحقیقات علمی، صنعتی و سایر موارد مرتبط با آنها فراهم می کند و در نتیجه از این فرصت بهره مند می شوند.  تجربه خرید ایمن و مطمئن  آزمیران تجربه خرید ایمن، مطمئن و سریع را به شما ارائه می دهد.  برای ما، مشتریان و ایمنی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.  ما مطمئن می شویم که فرآیند خرید شما ساده و عاری از هر نوع دردسری باشد.  ما از پیشرفته‌ترین سیستم‌های مدیریت سفارش و حمل و نقل استفاده کرده‌ایم تا اطمینان حاصل کنیم که محصولات شما در کمترین زمان ممکن به دست شما می‌رسند که دارای استانداردهای ایمنی و سلامت می‌تواند باشد.  بالاترین کیفیت و استانداردهای امنیتی  ما در آزمیران از بالاترین استانداردهای کیفیت و امنیت پیروی می کنیم.  محصولات ارائه شده توسط ما کیفیت گرا و کاملاً کنترل شده است و تضمین کننده مطابقت آنها با استانداردهای بین المللی صنعت است.  امنیت فرآیند قوی سلامت محصولات را منتقل می کند و به مشتریان اطمینان می دهد که محصولات بدون تغییر یا آلودگی هستند.  با آزمیران نیازهای شیمیایی با بالاترین کیفیت و اعتماد برآورده می شود که استانداردهای ایمنی رعایت می شود. با خرید محصولات اصلی از کمپانی مرک و سیگما آلدریچ اصالت آزمایشهای خود را تضمین کنید و ما در آزمیران در کنار آزمایشات و خط تولید محصولات شما از نظر کیفیت و اصالت محصول، هستیم.     کانال تلگرام ما telegram.me/azmiran اینستاگرام ما instagram.com/azmiran.ir وب سایت ما www.azmiran.com تلفن 02155435546 ما محققان را قادر می سازیم کیفیت زندگی را بهبود بخشند آدرس فروشگاه نواب نبش کمیل مرکز خرید تجهیزات پزشکی افرا طبقه دوم واحد 218 قیمت خرید محصولات مرک آلمان فروش و خرید محصولات سیگما آلدریچ ارزانترین قیمت کاغذصافی واتمن خرید و قیمت محیط کشت کلیه حقوق این سایت متعلق به آزمیران وارد کننده رسمی کمپانیهای مرک و سیگما آلدریچ و واتمن می‌باشد. سایت تهیه شده توسط آزمیران ابزار وبلاگ