سالیسیلیک اسید
سالیسیلیک اسید یکی از اسیدهای آلی مهم است که در صنایع داروسازی و پزشکی کاربردهای گستردهای دارد. نام آیوپاک آن 2-Hydroxybenzoic acid است.
شناساگرها:
- شماره ثبت CAS: ۶۹-۷۲-۷ ✔
- پابکم: ۳۳۸
- کماسپایدر: ۳۳۱ ✔
- UNII: O414PZ4LPZ ✔
- شمارهٔ ئیسی: 200-712-3
- دراگبانک: DB00936
- KEGG: D00097 ✔
- ChEBI: CHEBI:16914 ✔
- ChEMBL: CHEMBL۴۲۴ ✔
- کد اِیتیسی: D01AE12, S01BC08 (WHO)
خصوصیات:
- فرمول مولکولی: C7H6O۳
- جرم مولی: ۱۳۸٫۱۲ g/mol
- چگالی: 1.443 g/cm³
- دمای ذوب: ۱۵۹٫۰ درجه سلسیوس (۳۱۸٫۲ درجه فارنهایت؛ ۴۳۲٫۱ کلوین)
- دمای جوش: ۲۱۱ درجه سلسیوس (۴۱۲ درجه فارنهایت؛ ۴۸۴ کلوین)
- انحلالپذیری در آب: 0.2 g/100 mL (20 °C)
- اسیدی (pKa): 2.97
ترکیبات مرتبط:
- متیل سالیسیلات
- بنزوئیک اسید
- فنول
- استیلسالیسیلیک اسید
- 4-هیدروکسیبنزوئیک اسید
- Magnesium salicylate
- کولین
- Bismuth subsalicylate
- 5-سولفوسالیسیلیک اسید
خواص و کاربردها:
سالیسیلیک اسید یکی از اسیدهای آلی است که دارای مصارف دارویی گستردهای میباشد. این ماده از گروه داروهای پوستی و ضد آفتابها است و در درمان موضعی اختلالات هیپرکراتوتیک پوست، عفونتهای قارچی پوست، آکنه ولگاریس، شوره سر و التهابات سبورهای پوست سر، پسوریازیس و درمان میخچه و زگیل استفاده میشود.
مکانیسم اثر:
سالیسیلیک اسید از طریق حل کردن ماده چسباننده بین سلولی که پوستهها را در لایه شاخی به هم متصل میکند، پوستهریزی را تسریع و در نتیجه باعث سست شدن کراتین میشود. این اثر کراتولیتیک دارو ممکن است باعث یک اثر ضد قارچی نیز شود، زیرا برداشت استراتوم کورنئوم رشد قارچ را تضعیف میکند. همچنین این ماده دارای اثر ضدعفونیکننده خفیف نیز میباشد.
روش تهیه:
سالیسیلیک اسید به صورت زیستی از آمینواسیدی به نام فنیلآلانین سنتز میشود. روش صنعتی تهیه این ماده از طریق اسیدی کردن سدیم سالیسیلات به وسیله اسید سولفوریک نیز معروف به روش کولبه-شمت میباشد.
هشدارها:
- در صورت وجود دیابت یا بیماری عروق محیطی، التهاب، تحریک یا عفونت پوست باید با احتیاط فراوان تجویز شود.
- از استعمال دارو روی پوست برهنه یا ملتهب اجتناب گردد.
- خطر بروز مسمومیت با سالیسیلاتها در صورت درمان نواحی وسیعی از بدن وجود دارد.
- از تماس دارو با چشمها و سایر غشاهای مخاطی باید اجتناب شود.
- در صورت تماس دستها با فرآورده، دستها بلافاصله باید شسته شوند، مگر اینکه تحت درمان باشند.
- دارو نباید روی صورت، نواحی تناسلی، بینی، زگیلهای مودار و خالهای مادرزادی به کار رود.
- از استعمال دارو در نزدیکی یا سطوح داغ یا به هنگام کشیدن سیگار اجتناب گردد.
عوارض جانبی:
از جمله عوارض جانبی سالیسیلیک اسید میتوان به تحریکات متوسط تا شدید پوست، زخم یا سائیدگی پوست و واکنشهای حساسیت بیش از حد اشاره کرد.
تداخلات دارویی:
مصرف همزمان با صابونهای ساینده طبی، سایر ترکیبات موضعی ضد آکنه، ترکیبات حاوی الکل، ایزوترتینوئین، ترکیبات پوستهریز موضعی مثل بنزوئیل پراکسید، رزورسینول، سولفور و ایزوترتینوئین ممکن است باعث تحریک و خشکی بیش از حد پوست شود.
مقدار مصرف:
به عنوان سوزاننده و کراتولیتیک موضعی، هر روز یا یک روز در میان محلول ۵۰–۱۲٪ روی پوست استعمال میشود. برای درمان زگیلهای محلول موضعی ۲۷–۵٪ یک یا دو بار در روز روی پوست به کار میرود. برای درمان میخچهها و پینهها محلول موضعی ۲–۵/۰٪ تا سه بار در روز روی پوست استفاده میشود.
اشکال دارویی:
- محلول موضعی: Salicylic Acid 16.7% + Lactic Acid 16.7% + Collodion qs to ۱۰۰٪
منابع:
- ویکیپدیای انگلیسی
- سایت دارویاب
- مقالههای تحقیقاتی
- آرشیو سازمان بهداشت جهانی
سالیسیلیک اسید اغلب به عنوان یک ماده ضد التهابی استفاده میشود. این ماده به دلیل تواناییاش در کاهش دردها و تبها شناخته شده است.
سالیسیلیک اسید تمایل به تصعید در دمای بالاتر از 76 درجه سانتیگراد دارد؛ به راحتی در حضور هوا دکربوکسیله شده و به فنول و دیاکسید کربن تبدیل میشود. این ماده به صورت جزئی در آب حل میشود ولی در آب جوش به راحتی حل میشود، همچنین در اتانول یا اتر محلول است و به صورت جزئی در کلروفرم حل میشود.
توضیحات محصول
مشخصات |
استاندارد |
ظاهر |
پودر کریستالی سفید یا تقریبا سفید یا کریستالهای سوزنی بیرنگ |
حلالیت |
به صورت جزئی در آب حل میشود، به طور آزادانه در اتانول (96 درصد) حل میشود، به صورت جزئی در متیلن کلرید حل میشود |
شناساگر A. نقطه ذوب |
158—161 ℃ |
شناساگر B. IR-Spectrum |
باید با طیف مرجع مطابقت داشته باشد |
ظاهر محلول |
شفاف و بیرنگ |
کلرید |
≤100 ppm |
سولفات |
≤200 ppm |
فلزات سنگین |
≤20 ppm |
از دست دادن در خشک کردن |
≤0.5% |
خاکستر سولفاته |
≤0.1% |
مواد مرتبط |
4-هیدروکسیبنزوئیک اسید: ≤0.1%<br>4-هیدروکسیایزوفتالیک اسید: ≤0.05%<br>فنول: ≤0.02%<br>سایر ناخالصیها: ≤0.05%<br>کل ناخالصیها: ≤0.2% |
آزمون |
99.0%—100.5% |
کاربردهای سالیسیلیک اسید
- صنعت آرایشی: سالیسیلیک اسید به دلیل توانایی بالای خود در لایهبرداری و پاکسازی منافذ پوست و همچنین تحریک پایین پوست، به یکی از اجزای محبوب محصولات مراقبت از پوست تبدیل شده است. این ماده میتواند لکههای پیگمانته را کاهش دهد، منافذ پوست را کوچک کند، چین و چروکهای ریز را برطرف کند و اثرات پیری ناشی از تابش خورشید را بهبود بخشد.
- صنعت داروسازی: این ماده به عنوان یک ماده ضدعفونیکننده و نگهدارنده بسیار متنوع است که میتواند در مهار سنتز نیتروژن سولفونامید، مسکنهای ضد تب و آسپیرین و سدیم سالیسیلات استفاده شود.
- صنعت شیمیایی: سالیسیلیک اسید در تولید سموم دفع آفات، رنگها و ساخت لاستیک مورد استفاده قرار میگیرد.
بستهبندی
- 25 کیلوگرم در هر درام فیبری
- 25 کیلوگرم در هر کیسه کرافتی
- 18 تا 20 متریک تن در هر کانتینر 20 فوت
: